Bệnh Zona mắt

Bệnh thường gặp vào mùa xuân - thu và mọi lứa tuổi,  trừ trẻ sơ sinh,  nhưng xảy ra ở người lớn nhiều hơn (trên 45 tuổi), đặc biệt ở người suy giảm miễn dịch.

Bệnh zona (hay giời leo) gây nên bởi chủng virus thủy đậu Varicella Zoster hướng da thần kinh (VZV). Virus Varicella Zoster gây ra hai thể bệnh riêng biệt. Nhiễm khuẩn tiên phát gây bệnh thủy đậu, một bệnh rất hay lây nhưng thường lành tính, xảy ra thành dịch ở những trẻ cảm thụ. Sự tái hoạt sau này của virus Varicella Zoster tiềm ẩn trong các hạch rễ lưng tạo nên một phát ban ngoài da khu trú gọi là zona.

Các yếu tố nguy cơ để bệnh bùng phát như người già, người suy giảm miễn dịch, hoặc dùng thuốc ức chế miễn dịch, người bị nhiễm HIV/AIDS, ung thư, dùng các thuốc loại corticoid lâu ngày hoặc nếu từng bị nhiễm virus thủy đậu lúc nhỏ thường dễ bị zona sau này.

Người bị suy giảm miễn dịch là yếu tố nguy cơ  bị zona.

Nhận biết zona như thế nào?

Các yếu tố nguy cơ để bệnh bùng phát như người già, người suy giảm miễn dịch, hoặc dùng thuốc ức chế miễn dịch, người bị nhiễm HIV/AIDS, ung thư, dùng các thuốc loại corticoid lâu ngày hoặc nếu từng bị nhiễm virus thủy đậu lúc nhỏ thường dễ bị zona sau này.

Những bệnh nhân có tổn thương zona ở vùng thần kinh sinh ba, chủ yếu ở nhánh mắt (nhánh I) gọi là zona mắt, thường gặp nhiễm Varicella – Zoster ở mi mắt và bờ mi với những tổn thương mụn nước. Các mụn này chỉ xuất hiện ở một bên cơ thể, phát triển thành từng nhóm nhỏ, trong có nước được gọi là những mụn nước, sau đó vỡ ra để lại sẹo vảy, kéo dài khoảng vài tuần. Trong những trường hợp nặng, mụn nước có thể để lại những vết sẹo vĩnh viễn, đau nhức hoặc có thể hơi tê và làm nhạt màu da.
Điển hình có các triệu chứng đau nửa bên mặt, và các tổn thương ở trán, vùng quanh nhãn cầu và mũi.  Có thể có biến chứng viêm giác mạc, viêm giác mạc nhu mô, thậm chí loét giác mạc, viêm mống mắt, teo mống mắt, viêm thượng củng mạc… Một số trong các biến chứng này có tiềm năng gây mù.
Ðiều trị và phòng bệnh?
Điều trị triệu chứng giảm bỏng rát và đau gồm: đắp gạc lạnh, dùng thuốc chống viêm, thuốc chống virus, thuốc nhỏ kháng sinh chống bội nhiễm, thuốc dinh dưỡng bề mặt (nước mắt nhân tạo). Liệu pháp kháng virus đường uống (acyclovir 800mg) làm giảm các biến chứng mắt muộn từ khoảng 50% xuống còn từ 20 – 30%.
Zona là một bệnh không lây, tuy nhiên người chưa từng bị thủy đậu hay chưa được chủng ngừa có thể bị thủy đậu khi tiếp xúc với bệnh nhân zona, đặc biệt người dễ nhiễm như trẻ em, phụ nữ mang thai và những người có hệ miễn nhiễm yếu. Có thể dùng  vaccin kháng Varicella – Zoster như zostavax. Khi bệnh, cần điều trị tích cực, kịp thời để giảm nguy cơ bị những biến chứng nặng có thể đe dọa đến thị lực. Những bệnh nhân bị zona mắt nên được bác sĩ nhãn khoa có kinh nghiệm về xử trí các bệnh lý giác mạc thăm khám và đánh giá.

 BS. ThS. Nguyễn Văn Ðức